Osteoporoza jest chorobą kości prowadzącą do zwiększonej podatności na złamania a w efekcie złamań niskoenergetycznych np. przy upadku z wysokości ciała. Powikłania osteoporozy są obecnie trzecią w kolejności pierwotną przyczyna zgonów po chorobach układu krążenia i nowotworach. Obecnie kładzie się duży nacisk na prowadzenie diagnostyki i leczenia osteoporozy u wszystkich osób które przebyły złamanie. Obecnie dane statystyczne wskazują że tylko 14% chorych w skali kraju jest poddanych takiej diagnostyce a leczenie otrzymuje 2%.
Co to jest Densytometria?
Densytometria jest podstawowym badaniem w diagnostyce osteopenii i osteoporozy. Opiera się na radiologicznej ocenie różnicy absorpcji między różnymi tkankami. Gęstość minerału kostnego wyrażana jest w g/cm2 (BMD – Bone Mineral Density).
Jako punkty odniesienia przyjmuje się u dorosłych szczytową masę kostną (T-score) i masę kostną dla grupy wiekowej (Z-score). U dzieci używamy jedynie Z-score. Jako że budowa kości jest proporcjonalna do płci, wieku i rozmiarów ciała w diagnostyce osteoporozy posługujemy się, wartościami wyrażonymi w odchyleniach standardowych T-score i Z- score. Wyniki wyrażane są także w wartościach bezwzględnych i procentach stosunku do normy.
Wartości uzyskane w trakcie badania oraz pozakostne czynniki ryzyka złamań służą do przeliczania na szacowane 10-letnie bezwzględne ryzyko złamań (FRAX). Parametr ten jest wg obecnych wytycznych podstawą do podjęcia decyzji terapeutycznej przez lekarza. Żeby wyliczenie FRAX było możliwe konieczne jest zatem wykonanie badania densytometrycznego.
Zastosowanie densytometrii
Badanie to ma trzy zupełnie różne pola zastosowań – skrining, diagnostykę celem decyzji o rozpoczęciu i monitorowanie efektów terapii. Na świecie, zasady te są regulowane przez „official possitions” International Society for Clincal Densitometry.
Jakie regiony ciała badamy
Pełne badanie składa się z oceny kręgosłupa lędźwiowego (lepiej wykrywa wczesne zmiany) i szyjki kości udowej. Ze względu na częstą asymetrię szyjek warto zbadać obie. Niekiedy badanie rozszerzamy o ocenę całego szkieletu lub przedramienia.
Skierowania na badania;
Jeśli densytometria wykonywana jest do celów skriningowych z wykorzystaniem aparatu przeznaczonego wyłącznie do tego celu, to procedura taka nie wymaga skierowania.
Wskazania do wykonania badania densytometrycznego
- Kobiety po 65 roku życia.
- Kobiety po menopauzie, przed 65, gdy występują czynniki ryzyka złamań.
- Mężczyźni po 70 roku życia.
- Dorośli obu płci po przebytych złamaniach.
- Dorośli obu płci pod wpływem chorób, leków lub czynników, które są związane z obniżoną masą kostną lub wywołują przyspieszoną utratę masy kostnej.
- Każdy pacjent zawsze przed rozpoczęciem terapii farmakologicznej.
- Każdy pacjent w trakcie leczenia celem monitorowania terapii.
- Każdy chory, którego dokumentacja densytometryczna o utracie masy kostnej skłoni do leczenia.
- Kobiety, u których przerwano hormonalną terapię zastępczą.
Zapraszamy na badanie i umawianie wizyt w City Clinic u naszego specjalisty dr Jacka Borowicza
Wyjaśnienie pojęć:
Badania densytometryczne w zastosowaniach pozakostnych
– Badania densytometryczne to nie tylko badania kości. Większość aparatów pozwala na wykonanie procedury ICD 9: 88.981.905 czyli „ocenęDXA, całe ciało, tkanki miękkie: ocena ilości tkanki tłuszczowej i mięśniowej oraz składu procentowego ciała. Są to zwykle badania określające jedynie całościowo zawartość tkanki kostnej, tłuszczowej i beztłuszczowej. W Centrum Medycznym City Clinic staramy się udostępnić najlepsze badania przydatne w medycynie sportowej W urządzeniu znajdującym się w naszej klinice posiadamy unikalną na skalę krajową możliwość badania tkanek miękkich będących rozwinięciem powyższej procedury.
Są to czterokończynowy pomiar masy mięśniowej (RMSI), spoczynkowe zapotrzebowanie kaloryczne (RMR)) oraz Rozkład tłuszczu androidalnego i gynoidalnego (AG/Ratio). Ponadto badania tkanek miękkich są wykonywane przy użyciu bardzo małych dawek RTG, co czyni je w pełni bezpiecznymi dla Pacjenta – dodaje.
RMSI – czterokończynowy pomiar masy mięśniowej
Badanie polega na pomiarze całkowitej zawartości tkanki mięśniowej w kończynach górnych i dolnych. Jest najlepszą i najdokładniejszą metodą określającą ilość i rozłożenie tkanki mięśniowej, stosowane zwykle w kulturystyce i Fitnessie celem oceny efektywności treningu. Badanie densytometryczne tkanki mięśniowej w odróżnieniu od powszechnych pomiarów elektrooporowych oznacza bezpośrednio rzeczywistą zawartość tkanki mięśniowej a nie zmiany przewodności elektrycznej ciała które mogą zależeć nie tylko od ilości tkanek ale także od parametrów elektrycznych. Badania wykonuje się przed rozpoczęciem serii treningów i po zakończeniu ćwiczeń. Ocenia się w ten sposób ile tkanki mięśniowej i w jakiej lokalizacji przybyło po treningu.
Badania RMSI są stosowane również w diagnostyce osteoporozy. Osoby o niskiej masie mięśniowej (sarkopenia) bardziej narażone są na złamania w przypadku upadku. Badanie RMSI daje cenną informację co do tego jednego z ważniejszych pozakostnych czynników ryzyka złamań. Zaleca się wykonywanie go u wszystkich pacjentów po 72 życia.
RMR – spoczynkowe zapotrzebowanie kaloryczne
Spoczynkowe zapotrzebowanie kaloryczne to ilość energii (kilokalorii) jaką w ciągu doby zużywa nasz organizm gdy pozostaje w spoczynku potrzebną do zapewnienia podstawowej przemiany materii.. Historycznie oblicza go się na kalkulatorach w oparciu o wzór Harrisa i Benedicta w oparciu o wiek wzrost wagę i płeć.
Niestety tak wyliczone zapotrzebowanie opiera się o założenie że pacjent ma idealne proporcje ciała. Tymczasem tkanka mięśniowa ma zupełnie inne zapotrzebowanie energetyczne niż tłuszczowa. Wynika z tego że jeśli zbadamy dwóch pacjentów o wysokim BMI z których jeden będzie kulturystą a drugi chorym z nadwagą – uzyskamy identyczne wyniki. Tymczasem faktyczne podstawowe zapotrzebowanie kaloryczne będzie znacznie wyższe u kulturysty.Aby uniknąć tego błędu powinniśmy znać faktyczna masę tkanki mięśniowej i dopiero na jej podstawie wyliczać RMR. W taki właśnie sposób robimy to w Centrum Medycznym City Clinic. Uzyskane wyniki są zatem spersonalizowane i umożliwiają dokładne zaplanowanie diety redukującej masę ciała lub nastawionej na budowę masy i rzeźby tkanki mięśniowej.
Połączenie oznaczenia RMSI i RMR to „pakiet sportowy” adresowany do osób aktywnych fizycznie.